Belce Örü Erçin
Türkiye’de işsizlik türlerinin en yüksek olduğu kategori yüzde 38.3 ile geniş tanımlı kadın işsizliği olmaya devam ediyor. Kadın istihdam oranları evlilik ve çocuk sahipliği ile yüklenilen sorumluluklar, iş yerinde karşı karşıya kalınan kötü deneyimlerden etkileniyor. Bu duruma yol açan nedenler arasında geleneksel cinsiyet rolleri ve kamu ile özel sektörün çocuk sahibi olan ailelere çocuk bakımı ile ilgili yeterli kolaylık ve imkanları yaratmaması var. Kadınların yaklaşık 3’te 1’i evlendikten sonra işi bırakıyor.
İlk çocuğun doğumu ise istihdamda ek olarak yüzde 7.2’lik düşüşe yol açıyor. Ev işleriyle meşgul olduğunu belirten bir genç kadının ekonomik olarak aktif hale gelme olasılığı, eğitim düzeyine bağlı olarak sırasıyla ilkokul mezunları için yüzde 7.7, ortaöğretim mezunları için yüzde 14.5, yükseköğretim mezunları için yüzde 19.8 olarak tahmin ediliyor.
ÇİFT VARDİYA
İBB, İPA, İSPER ve Bölgesel İstihdam Ofisi tarafından hazırlanan İstanbul İşgücü Piyasası ve Kadın İstihdamı Raporu’nda, çocuk sahibi kadınların ev içinde ve dışında haftada 100 saat çalıştığı, deyim yerindeyse çift vardiya yaptığı bu sene mart ayında duyurulmuştu. Türkiye’de nüfus artış hızının 1.7 seviyesine düşmesi nedeniyle 2025, iktidar tarafından Aile Yılı ilan edilmişti. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, “Boşuna ‘en az 3 çocuk’ demiyoruz. Niye en az 4 çocuk olmasın, 5 olmasın” ifadelerini kullanmıştı. Fakat hem maddi imkansızlıklar hem geleceğe duyulan güvenin azalması hem de Türkiye’deki çalışma koşulları ve kreş yetersizliği aileleri çocuk sahibi olma fikrinden uzaklaştırıyor.
Anket gerçekleştirilen üniversite mezunu bir başka kadın akrabasının başına gelenleri şu şekilde anlatmış: “Kuzenim bir liman işletmesinde çalışıyor. Şirketin işe giriş sözleşmesinde hamile kalacağı zaman bilgi vermesi zorunluluğuna dair bir madde var. Çocukları olmuyordu. ‘Arkadaşına tedaviye gidiyorum’ diyor bu başka biri tarafından duyuluyor. Kızı tazminat vermeden işten attılar. Davası hâlâ devam ediyor.”
Rapor için görüşülen üniversite mezunu iş arayan bir kadının ifadesi şöyle: “İş seyahati ya da akşam yemeğine gitmen sorun olur mu, evlenmeyi ve çocuk sahibi olmayı düşünüyor musun gibi sorular soruyorlar. Çocuk konusunda çok katılar. Birçok arkadaşım doğumdan sonra işini bırakmak zorunda kaldı. Doğum izninin tamamını kullanamıyor, kısa sürede geri çağırabiliyorlar.”
