Ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen zatürre her yıl milyonlarca insanı etkiliyor. Uzmanlar, hayati tehlike yaratabilen bu hastalıktan korunmanın en etkili yolunun ise aşı olduğuna dikkat çekiyor.
Ancak bu aşının etkili olabilmesi için doğru zamanda yapılması ve kimlerin risk gurubunda olduğunun bilinmesi yani farkındalık önemli. Türk Toraks Derneği Merkez Yönetim Kurulu Genel Sekreteri Doç. Dr. Ezgi Demirdöğen, işte bu konuda akıllarda soru işaretlerine neden olan noktalara açıklık getirdi…
En çok kimler risk altında?
Dünya Sağlık Örgütü’nün 2021 yılı verilerine göre alt solunum yolu enfeksiyonları en sık ölüm nedenleri arasında beşinci sırada yer alır. Özellikle 5 yaş altı çocuklarda, 65 yaş üstü erişkinlerde, kronik hastalığı olanlarda, yeterli beslenemeyen, hijyen koşulları yetersiz ve sağlık hizmetine ulaşamayan düşük gelirliler ve göçmenlerde zatürre gelişim riski artmaktadır.
Basit önlemlerle korunmak mümkün
Aşılamanın yaygınlaştırılması, riskli grupların korunması, bağışıklığın güçlü tutulması, hijyen ve bulunulan ortamlarda havalandırmanın sağlanması gibi basit önlemlerle hastalığın ortaya çıkışı önlenebilir. Böylelikle ölüm ve iş gücü kaybı azaltılabilir. Türk Toraks Derneği olarak özellikle riskli gruplarda zatürreye karşı aşı yaptırılmasını öneriyoruz. 65 yaş altı ve hiçbir hastalığı olmayan kişilerin zatürre aşısı olmasına gerek görülmemektedir. Çocuklarda da erişkinlerde olduğu gibi ek risk faktörü yoksa zatürre aşısı tekrarına gerek yoktur.
İklim krizine dikkat
İklim değişikliği gün geçtikçe kendisini hissettirirken birçok hastalığın şiddetinin ve görülme sıklığının da artmasına neden olmaktadır. İklim değişikliği solunum yolu hastalıklarının yükünü ve başka bir solunum yolu enfeksiyonu salgını riskini artırmaya devam ederken, zatürre milyonlarca kişiyi enfeksiyon ve ölüm riski ile karşı karşıya bırakan bir tehdit olmayı sürdürmektedir.
Sigara ciddi bir tetikleyici
Aşılama oranlarının düşük ve yetersiz beslenmenin arttığı bölgelerde, yemek pişirme ve ısınma için kirletici yakıtlar kullanan evlerde yaşayan çocuklar özellikle savunmasızdır. Dış ortam hava kirliliğine maruz kalan yaşlılar da risk altındadır. 65 yaş üstü yetişkinler arasında tahmini bir buçuk milyon zatürre ölümünün neredeyse yarısının hava kirliliğine ve sigara içmeye atfedilebileceği bildirilmiştir.
Zatürre aşısını şu gruplar mutlaka yaptırmalı:
– Zatürre geçirme riski yüksek olan 65 yaş üstü kişiler.
– Astım, KOAH, bronşektazi gibi kronik akciğer hastalığı, kalp hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, diyabet gibi kronik hastalığı olanlar,
– Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanmayı gerektiren romatizmal, kanser veya hematolojik hastalığı olanlar,
– Dalağı alınmış kişiler.
İki çeşit aşı vardır
İki çeşit zatürre aşısı vardır. Biri konjuge biri de polisakkarit aşı. Özellikle ileri yaşta ve başta kronik akciğer hastalıkları olmak üzere riskli gruplarda önce 13 suş içeren konjuge aşı, 12 ay sonra 23 suş içeren polisakkarit aşı uygulanmalıdır. Kişi, 13 suş içeren konjuge aşı ile ömür boyu bir kez, 23 suş içeren polisakkarit aşı 65 yaş öncesi 5 yılda bir, 65 yaş ve üzerinde 1 kez olacak şekilde aşılanmalıdır ya da tek başına 20 suş içeren konjuge aşı ömür boyu bir kez uygulanabilir.
Pandemide ikinci ölüm nedeniydi
Zatürre; bakteri, virüs ve mantar gibi farklı mikroorganizmalar ile ortaya çıkabilir. Covid-19’dan kaynaklanan ölümlerin de çok büyük kısmı virüsün sebep olduğu alt solunum yolu enfeksiyonuna bağlıdır. Zatürre, pandemide aynı yıl ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer aldı. Ancak aşılama, sağlık hizmetlerine erişimde artış, hastalıkla ilgili farkındalığın artması, antibiyotik tedavilerindeki gelişmeler ve Dünya genelinde yapılan kampanyalarla yıllar içinde zatürreye bağlı ölümler azaldı.
Çok tehlikeli bir hastalıktır
Türk Toraks Derneği Solunum Sistemi Enfeksiyonları Çalışma Grubu Sekreteri Dr. Sedat Çiçek de zatürre ile ilgili şu bilgileri paylaştı: Zatürre (pnömoni) her yaşta görülebilse de özellikle ileri yaştakileri, kronik hastalığı olanları ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişileri tehdit eden en tehlikeli enfeksiyonlardan biridir.
Dr. Sedat Çiçek
Akciğerler kadar kalp sağlığını da tehdit eder
Zatürrede solunum yollarından akciğerlere inen bakteriler veya virüsler, akciğer dokusunda iltihap yaratır; bu da solunum yetmezliğine, kalp sorunlarına ve bazen ölüme kadar gidebilen ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
