Cambridge Üniversitesi’nden Prof. Duncan Astle’ın öncülüğünde yürütülen araştırma, 0 ila 90 yaş arası yaklaşık 3 bin 800 kişinin beyin taramalarını karşılaştırarak, beynin yaşam boyu geçirdiği yapısal değişimleri haritalandırdı. Araştırmanın bulguları, öğrenme güçlükleri ve demans gibi yaşamın belirli dönemlerinde ortaya çıkan beyinle ilgili sorunların daha iyi anlaşılmasına olanak tanıyabilir.
İlk evre, doğumdan yaklaşık 9 yaşına kadar olan dönemi kapsıyor. Bu süreçte milyarlarca yeni sinir bağlantısı oluşuyor, kullanılmayanlar ise budanıyor. Aynı zamanda hem gri hem de beyaz madde hızla gelişiyor. Gri madde bilgiyi işlerken, beyaz madde bilgiyi sinir sistemi boyunca taşıyarak beynin iletişim ağı görevini üstleniyor.
Bu dönemde beyin korteksinde kalınlaşma ve kıvrımlarda artış görülüyor. Korteksin bu şekilde gelişmesi, beyin sağlığı ve bilişsel yetiler açısından kritik öneme sahip.
İkinci evre, beyaz maddenin büyümeye devam ettiği ve sinir sistemindeki bağlantıların daha verimli hale geldiği ergenlik dönemine denk geliyor. Bu dönem, sanıldığından çok daha uzun sürüyor: Ortalama olarak 32 yaşına kadar devam ediyor.
Araştırmacılar, bu evrenin sonunda beynin yapısal anlamda en güçlü dönüm noktasına ulaştığını belirtiyor. 32 yaşına gelindiğinde beyinde bir denge sağlanıyor ve yapısal değişimler yavaşlıyor.
Üçüncü evre, beyin yapısının en stabil olduğu yetişkinlik dönemini kapsıyor. Ortalama 32 yaşında başlayan bu evrede, üç on yıl boyunca beyin yapısal olarak büyük bir değişim geçirmiyor.
Dördüncü dönüm noktası 66 yaşında ortaya çıkıyor. Bu yaşta beyaz maddede bozulmalar başlıyor ve sinirsel bağlantılar zayıflıyor. Araştırmanın yazarlarından Alexa Mousley, bu evrede hipertansiyon gibi beyni etkileyebilecek sağlık sorunlarının da daha sık görülmeye başladığını belirtiyor.
Son evre ise 83 yaşında başlıyor. Bu dönemde beyin bağlantıları azalmaya devam ediyor ve bazı bölgeler diğerlerine göre daha fazla kullanılmaya başlanıyor. Ancak bu evreyle ilgili veriler henüz sınırlı.
Araştırma ekibi, elde ettikleri sonuçların dikkat, dil, hafıza ve davranış gibi bilişsel işlevlerin hangi yaşam evrelerinde daha savunmasız olduğunu anlamak açısından önemli bir adım olduğunu vurguluyor.
