Polonya eğitim sistemi, son dönemin en tartışmalı değişikliklerinden biriyle karşı karşıya. Sağlık Bakanlığı, okul kantinlerinde ve okul içindeki marketlerde satılabilen ürünlere yönelik yönetmelikte köklü bir düzenleme hazırlıyor. Yeni planın en dikkat çekici maddesi ise kahve satışının tamamen yasaklanması.
Burbonik’te yer alan habere göre, yetkililer bu adımın, öğrenciler arasında hızla artan kafein tüketimine karşı bir önlem olduğunu belirtiyor. Enerji içeceklerine getirilen kısıtlamaların ardından öğrencilerin toplu halde kahveye yönelmesi, Bakanlığın dikkatini çeken başlıca sorun oldu.
Bakanlık, velilerden ve okul yöneticilerinden gelen yoğun şikâyetler sonrası harekete geçti. Şikâyetlerin ortak noktası, öğrencilerin gün içinde tükettiği yüksek kafein miktarıydı.
Devlet Sağlık Müfettişliği (PZN), özellikle 12 yaşından küçük çocuklarda kahve tüketiminin ciddi riskler taşıdığı konusunda uzun süredir uyarılar yayımlıyor. Uzmanlara göre, daha büyük öğrenciler için bile kafeinli içeceklerin kontrollü tüketilmesi gerekiyor; ancak bu kontrolü sağlamak pratikte oldukça zor.
Yeni düzenleme, eğitimciler, veliler ve sağlık uzmanları arasında tartışma yaratmış durumda.
Eleştiriler, özellikle öğrencilerin kahveye erişiminin tamamen ortadan kalkmayacağı yönünde yoğunlaşıyor. Çünkü öğrenciler, okul çevresindeki Żabka, Dino ve Biedronka gibi marketlerden ders öncesi kolayca kahve satın alabiliyor.
Geçmiş örnekler de endişeleri artırıyor. Daha önce abur cubur ürünlerine yönelik yasaklar, gençler arasındaki sağlıksız beslenme sorununu ortadan kaldırmamış; sadece okul dışına kaydırmıştı. Aynı senaryonun kahve için de tekrarlanabileceği düşünülüyor.
Bakanlık, yeni düzenlemenin 1 Eylül 2026 itibarıyla yürürlüğe girmesini planlıyor. Ancak bazı ekonomistler, kahve fiyatlarında süren hızlı artış nedeniyle gençlerin kahve tüketiminin zaten düşme eğiliminde olduğunu savunuyor. Bu görüşe göre ekonomik koşullar, düzenlemeden önce doğal bir fren mekanizması yaratabilir.
Polonya’da kahvenin okullardan tamamen kaldırılması, çocuk sağlığı açısından olumlu bir adım olarak değerlendirilse de uygulamanın pratik sonuçları konusunda uzmanlar net bir görüş birliğine varmış değil. Düzenlemenin öğrencilerin kafein tüketimini gerçekten azaltıp azaltmayacağı, yasak yürürlüğe girdikten sonra ortaya çıkacak gibi görünüyor.
Türkiye’de ise okullarda kahve satışına yönelik benzer bir düzenleme veya yasaklama girişimi bulunmuyor. Mevcut uygulamada, okullardaki yiyecek–içecek standartları belirli kurallara bağlansa da kahveye yönelik özel bir yasak söz konusu değil.
