Kuzey Teksas’ta son yağmurların ardından ortaya çıkan ve görenleri ürperten bir istilacı tür, yetkilileri alarma geçirdi. “Çekiç başlı solucan” olarak bilinen bu düz solucan türü, hem toprağın sağlığı için hayati önemdeki solucanları yiyerek ekosisteme zarar veriyor hem de insan teması halinde cildi tahriş edecek kadar zehirli salgılar bırakıyor. Yetkililer, bulunan solucanların ezilmemesi, kesilmemesi veya parçalanmaması gerektiği konusunda uyarıyor çünkü parçalanmak onlar için son değil, yeniden doğuşun yolu.
GÖRÜNÜŞÜ KORKUTUYOR: UZUN VE ŞEYTANİ
Çekiç başlı solucanlar 30–38 santimetreye kadar uzayabiliyor; baş kısmının geniş, çekiç benzeri görünümü onlara adını veriyor. Bölge sakinlerinden biri, karşılaştığı görüntüyü “demonik” diye tanımladı; fazlasıyla rahatsız edici olduğu kolayca anlaşılıyor. Asıl sorun ise yalnızca görüntüde değil: bu canlıların vücut salgıları hem avlarını etkisiz hale getiriyor hem de dokunulduğunda insan cildinde ciddi tahrişe yol açabiliyor.
BÜTÜN SİSTEMİ BOZUYORLAR
Bu tür, Asya kökenli ve Kuzey Teksas gibi yerlere yabancı sayılıyor; burada doğal düşmanları yok. Çekiç başlı solucanlar besin zincirinin önemli bir parçası olan toprak solucanlarını avlayarak toprağın havalanması ve besin döngüsündeki rolünü zayıflatıyor; sonuçta bitki sağlığı ve tarımsal verim tehlikeye giriyor. Ayrıca, ılık ve nemli iklimleri seven bu türün, küresel ısınma ile birlikte yaşam alanını genişletebileceği endişesi var.
PARÇALAMAK YENİ SOLUCUKLAR YARATIR
Texas Tarım Komiseri Sid Miller’in de vurguladığı gibi, bu solucanların en tehlikeli özelliği kendi kendini yenileyebilme kabiliyeti. Komiser’in uyarısı şu: “İnsanların bilmesi gereken şey, onu öldürmemeleri, ezmemeleri, kesmemeleri çünkü üç ya da dört tane daha çıkar; bu eşeysiz üreme.” Bilimsel gözlemler de destekliyor: bazı kara planaryaların en küçük bir parçacığından bile yeni bir birey oluşabiliyor; hatta vücutlarının 1/200’ü kadar bir parça yeterli olabiliyor.
BULURSANIZ NE YAPMALI? UZMANLARDAN PRATİK ÖNERİLER
Yetkililer ve uzmanlar, karşılaşılan solucanlarla nasıl güvenle başa çıkılacağı konusunda açık talimatlar veriyor:
-Ellerinizi çıplak temasla riske atmayın; mutlaka eldiven kullanın.
-Solucanı bir poşete dikkatlice koyun ve poşeti sıkıca kapatın.
-Poşeti dondurucuda en az 48 saat bekleterek canlılığı bitirin.
-Alternatif olarak tuz ve sirke karışımı uygulanarak solucanın çözünmesi sağlanabiliyor.
Texas Invasive Species Institute, solucanın portakal özü (orange essence) gibi maddelere karşı hassasiyet gösterdiğini; bunların da etkili olabileceğini bildiriyor.
Öldüğünden emin olduğunuz solucanı yine kapalı tutun; aksi halde parçalanmış bedenleri bile yeni bireylere dönüşebilir. Yetkililer ayrıca, canlıyı bulduktan sonra kimseye göstermemek, eldiven veya alet dışında çıplak elle dokunmamak ve gerektiğinde yerel tarım ya da böcek/iskan birimlerine haber vermek gerektiğini hatırlatıyor.
KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİMİ RİSKİ ARTIRIYOR
Çekiç başlı solucanın ılık, nemli alanlarda çoğalması; iklim değişikliğiyle birlikte bu tür istilacıların daha geniş bir coğrafyaya yayılma ihtimalini gündeme getiriyor. Uzmanlar, yerel halkın farkındalığını artırmanın ve erken müdahalenin yayılımın önlenmesinde kilit rol oynadığını belirtiyor.
