Stres Hormonu Kortizol Kortizol, sadece “stresle” yükselmeyen bir stres hormonudur. Sabah uyanınca çarpıntı hisseden, akşam yorgun ama uyuyamayan bir zihin de kortizolün fazla çalıştığını gösteren belirtilerdir. Fakat kortizol hangi durumlarda yükselir? Yüksekliği nelere yol açar? Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, bunun pek bilinmeyen 8 önemli nedenini şöyle sıraladı: 1. Kalitesiz ve düzensiz uyku: Uykusuzluk, kortizol seviyelerini sabaha kadar yüksek tutar. Gece 23.00’ten sonra uyanık kalmak, kortizol artışını tetikler. Uyumadan 1 saat önce ekranlardan uzaklaşın ve gece lambası olmayan, karanlık bir ortamda uyuyun. Akşam saatlerinde kalsiyum içeren besinler tüketmek de uyumaya yardımcı olacaktır ve kortizol seviyesini düşürebilir. Kefir, süt ya da biraz yoğurt tercih edebilirsiniz. Böylece hem protein hem de kalsiyum almış olursunuz. 2. Fazla kafein tüketimi: Günde 2-3 fincan kahve zararsız olabilir ama fazlası vücudu sürekli alarmda tutar. Özellikle aç karnına içilen kahve, kortizolü sabah zirvesine zorlar. Kahveyi kahvaltıdan sonra içmeye, miktarı 2 fincanla sınırlamaya çalışın. 3. Düşük proteinli ve şekerli beslenme: Tatlı krizleri, kan şekerindeki ani iniş çıkışlar kortizolü patlatır. Vücut, bu dengesizliği düzeltmek için daha fazla stres hormonu üretir. Öğünlerde kaliteli protein ve sağlıklı yağlara yer verin. Şekerli atıştırmalardan kaçının. 4. Aşırı egzersiz: Hareket sağlıktır ama bedeniniz dinlenmeden her gün yüksek tempoda antrenman yaparsanız kortizol zirve yapar. Haftada en az 2 gün “aktif dinlenme” günleri ekleyin. Yürüyüş, esneme hareketleri yeterli olur. 5. Açlık ve çok düşük kalorili diyetler: Vücut aç kaldığını düşündüğünde alarm verir: “Enerji yok! Tehlike var!” Bu da kortizol artışına yol açar. Özellikle uzun süreli açlık veya tek öğün beslenmelerde daha sık görülür. Öğün atlamayın ve gün içinde yeterli protein alın. 6. Sürekli zihinsel uyarılma (telefon ekranı, bildirimler): Her gelen bildirimde beyin “tehlike var mı?” diye kortizol salgılar. Bu mikro stresler gün sonunda yorgunluk, sinirlilik ve huzursuzluk olarak geri döner. Günde 1 saat “ekransız zaman” bildirimleri sessize alma alışkanlığı, akşamları sosyal medya detoksu çok ama çok önemli. 7. Bastırılmış duygular ve sürekli endişe: Kendinizi sürekli “iyi görünmeye” zorluyorsanız ama içiniz kaynıyorsa, kortizol yükseliyor demektir. Bastırılan duygular, kaygı beyinde tehdit algısı yaratır. Güvendiğiniz biriyle konuşun, duygu günlüğü tutun ya da rahatlatıcı nefes egzersizleri deneyin. Ağızdan alınan hızlı solunum, beyne “acil durum” sinyali gönderir. 8. Sessiz inflamasyon ve bağırsak problemleri: Bağırsaklardaki inflamasyon (iltihap) vücudu sürekli stres altında tutar. Sindirim bozuklukları, gaz, şişkinlik gibi belirtilerle birlikte kortizol kronik olarak yükselir. Kortizolün sürekli salgılanması, ciddi sağlık sorunlarına neden olur… İşte onlar… * İç organlarda yağlanma * Yüksek tansiyon * LDL kolesterol yüksekliği * Kan şekerinde yükseklik ve diyabet * Anksiyete * Depresyon * Sindirim sorunları * Kalp hastalıkları * Kilo alımı ve metabolizma yavaşlaması * Konsantrasyon düşükliği ve hafızanın bozulması * Bağışıklık sisteminin baskılanması (Özellikle T-hücreleri denilen savunma hücrelerinin çalışmasını yavaşlatır.) * Kemik erimesi * Mide ülseri * Beynin öğrenme ve hafıza merkezi olan hipokampusta küçülme. (Bu yüzden kronik stres yaşayan kişilerde unutkanlık, dikkat dağınıklığı ve beyin sisi daha sık görülür.) Prof.Dr.Derya Uludüz bu konuları anlattıktan sonrafeaturing insanlara prakticeness
