Pankreas, önemli fonksiyonları nedeniyle çeşitli hastalıklara karşı hassastır. Pankreas kanseri, pankreatit (pankreas iltihabı), pankreas kistleri, diyabet gibi hastalıklar, pankreasın normal işlevlerini bozarak ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Özellikle pankreas kanseri, erken evrede yakalanması güç bir hastalık olarak bilinir.
‘’Yine de pankreas hastalıklarına yakalanma riskinizi azaltmak için yapabileceğiniz şeyler var. Bu önemli organın sağlığını korumak için faydalı alışkanlıklar edinmek kadar zararlı etkenlerden de uzak durmak büyük önem taşıyor’’ diyen Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Resul Kahraman, konuyla ilgili önemli bilgiler paylaştı…
Pankreas, karın boşluğunda, midenin arkasında ve onikiparmak bağırsağının kıvrımında yer alan, yaklaşık 15-20 santimetre uzunluğunda, yaprak şeklinde bir organdır. Sindirim ve kan şekerinin düzenlenmesinde önemli bir rol oynar. Dolaysıyla genel sağlığımız ve yaşam kalitemiz için vazgeçilmez bir organdır. İşte onu koruma yolları…
1- Kontrolleri aksatmayın
Yılda en az bir kez; açlık-tokluk kan şekeri, HbA1c, kolesterol, trigliserit, insülin düzeyi ve pankreas enzimleri kontrol edilmelidir. Özellikle ailesinde pankreas kanseri öyküsü olanların, bu kontrolleri aksatmaması gerekir.
2- Akdeniz diyetini tercih edin
Pankreasın yükünü hafifletmek için en etkili beslenme modellerindendir. Lif açısından zengin, antioksidan ve sağlıklı yağlarla dolu bu beslenme tarzı; kan şekerini dengeler, iltihap riskini azaltır ve pankreasın aşırı çalışmasını önler.
3- Erken uyarı işaretlerini önemseyin
Pankreas hastalıkları genellikle sinsi ilerler. Sindirim bozukluğu, şişkinlik, yağlı ishal, sırta vuran karın ağrısı, iştahsızlık, ani kilo kaybı, bulantı, kusma, ciltte ve gözlerde sararma, kan şekeri dengesizlikleri ve yeni gelişen diyabet önemli uyarı işaretleridir. Bu belirtiler göz ardı edilmemeli, vakit kaybetmeden doktora başvurulmalıdır.
4- İdeal kiloda kalın
Obezite, pankreasın işleyişini bozarak insülin direncine yol açar. Bu durum hem pankreası yorar hem de diyabet ve pankreas iltihabı riskini artırır. İdeal kiloda kalmak, pankreas sağlığını korumanın en etkili yollarındandır.
5- Günde 1-2 fincan kahve için
Her gün 1–2 fincan kahve antioksidan içeriği sayesinde pankreas sağlığını destekleyebilir ve diyabet riskini azaltabilir. Aşırı kahve tüketimi mide asidini artırabilir ve hassas kişilerde sindirim sorunlarına yol açabilir.
6- Egzersiz hep hayatınızda olsun
Egzersiz, insülin duyarlılığını artırarak pankreasın yükünü azaltır, kan şekerini dengeler ve iltihabı azaltır. Haftada en az 150 dakika tempolu yürüyüş veya yüzme
gibi aktiviteler pankreas sağlığı için önerilir.
7- Hijyene dikkat edin
Bazı viral enfeksiyonlar, bağırsak mukozası yoluyla pankreas iltihabına yol açabilir. Bu nedenle, el yıkama, gıda hijyenine dikkat etme ve temiz su kullanımı gibi basit hijyen alışkanlıkları, pankreas sağlığını korumada önemli bir role sahiptir.
8- Hepatit testlerini yaptırın
Hepatit virüsleri karaciğeri etkileyerek pankreası dolaylı etkileyebilir. Risk grubundaysanız testlerinizi ihmal etmeyin. Korunmasız ilişkiden kaçınmak, steril enjektör kullanmak ve aşı takvimine uymak da koruyucudur.
9- Aşı takvimine uyun
Hepatit B aşısı, karaciğer sağlığını koruyarak pankreasa dolaylı koruma sağlar. İleri yaşlarda grip ve zatürre aşıları, enfeksiyonların yol açabileceği pankreas komplikasyonlarını önlemek açısından önemlidir. Aşı takvimine uymak faydalı olacaktır.
10- Gereksiz ilaç kullanmayın
Mide koruyucular, antibiyotikler, ağrı kesiciler ve iltihap önleyiciler gereksiz ve uzun süre kullanıldığında pankreasa zarar verebilir. Doz aşımından kaçınılmalı, hayati olmayan ilaçlar uzun süreli kullanılmamalıdır.
Yüksek trigliserit pankreas iltihabı, yüksek kan şekeri ise pankreasın yorulmasına yol açar. Şekerli ve yağlı gıdalardan kaçınmak, egzersiz yapmak, alkol ve sigaradan uzak durmak değerleri dengelemek için önemlidir. Düzenli kontrollerle kan değerleri takip edilebilir.
Alkol, alındıktan sonra bağırsak çeperine ve florasına zarar vererek ya da doğrudan kimyasal etkiler yoluyla pankreası olumsuz etkileyebilir. Akut ve kronik pankreatitin (pankreas iltihabı) en yaygın nedenlerinden biri alkoldür. Uzak durulmalıdır.
Steril olmayan malzemeler, iğneler enfeksiyon riskini artırır ve kan yoluyla pankreas iltihabına yol açabilir.
Steril olmayan iğnelerle bulaşan virüsler, dolaylı olarak pankreas sağlığını bozabilir.
Pankreas detoksu yapmayın
Kanıtlanmış bir faydasının olmamasıyla birlikte bazıları zararlı olabilir. En iyi detoks, Akdeniz tipi beslenme tarzıdır. Dengeli beslenme ve egzersiz en sağlıklı olandır.
Şekerli içecek ve atıştırmalık tüketmeyin
Bu tür gıdalarda bulunan fruktoz, glikoz gibi şekerlerle kan şekerini hızla yükselterek pankreasın yoğun insülin salgılamasına neden olur. Uzun vadede pankreas yorgunluğu, insülin direnci ve diyabet riskini artırır.
Hızlı kilo vermeyi vaat eden aşırı kısıtlayıcı diyetler, safranın yoğunlaşmasına ve pankreasın insülin dengesinde bozulmalara yol açar. Uzun süreli uygulandığında sindirim enzim dengesini ve bağırsak florası ve geçirgenliğini bozarak pankreası olumsuz etkiler.
Gazlı sprey ve kimyasalların pankreasa etkisi net olmasa da uzun süreli maruziyet toksik yük oluşturabilir. Maske kullanımı ve iyi havalandırma önemlidir.
Kronik stres, insülin karşıtı stres hormonlarının salgılanmasını artırır. Hormon dengesini bozarak insülin direncine neden olur. Pankreası sürekli çalışmaya zorlar ve uzun vadede bozulmaya neden olabilir.
Sigara, pankreas kanseri riskini 2-3 kat artırır. Pankreas hücrelerinde DNA hasarı ve iltihaplanmaya neden olarak organın işlevini bozar, tamir ve iyileşme kapasitesini azaltır.
