Ukrayna ile 8 Ağustos Cuma gününe kadar ateşkes sağlanamazsa, Rusya ile ticaret yapan tüm ülkeleri etkileyecek kapsamlı yeni ek vergiler getirileceği açıklandı. Bu vergiler, Rusya ile ticaret yapan ülkelerden gelen mallara ABD'ye ithal edilirken %100 oranında ek vergi uygulanmasını öngörüyor.
Petrol ve doğalgaz, Rusya'nın en büyük ihracat kalemleri olup; Çin, Hindistan ve Türkiye, Moskova'nın en büyük müşterileri arasında yer alıyor. Geçen ay Trump, "Ticaret birçok şey için kullandım, ancak savaşları çözmek için harika bir araçtır" demişti.
Bu, Trump yönetiminin Venezuela petrolü alanları cezalandırmak için de kullandığı ek vergilerin ilk örneği değil. Ancak bu yöntemin Rusya'ya karşı kullanılması, küresel ekonomi üzerinde çok daha büyük etkiler yaratabilir.
Rusya, Suudi Arabistan ve ABD'den sonra dünyanın en büyük üçüncü petrol üreticisi. Ancak Bloomberg'ün gemi takip verileri analizi, sevkiyatlarda bu yıl bir düşüş olduğunu gösteriyor.
ENERJİ FİYATLARI ARTTI
Capital Economics danışmanlık şirketinden Kieran Tompkins, "Rus enerji alıcılarına yönelik ek vergilerin küresel ekonomiyi etkileyebileceği başlıca yol, enerji fiyatlarının seviyesi olacaktır" diyor. Vergiler amacına ulaşırsa, Rus petrol ve doğalgazının küresel piyasalara akışı kesilecektir.
Arzın azalmasıyla birlikte, tıpkı 2022'deki Ukrayna işgali sırasında olduğu gibi, fiyatlar yükselebilir. Bu durum da dünya genelinde enflasyonun artmasına yol açar.
Başkan Trump, ABD'nin rekor petrol üretimi nedeniyle endişeli olmadığını belirtiyor. Ancak Tompkins, fiyatlar üzerindeki etki bu sefer o kadar belirgin olmayabileceğini düşündüren başka nedenler olduğunu da vurguluyor.
"Mevcut ortam, OPEC+'nın (başlıca petrol üreticisi ülkeler ve müttefikleri grubu) kullanabileceği önemli bir yedek kapasiteye sahip olduğu bir ortam" diye açıklıyor.
Rusya, mevcut yaptırımlardan kaçınmak için bir sistem kurmuş durumda. Bu sistem, ticari ortaklarının Trump'ın ek vergilerinden kaçınmalarına yardımcı olabilir. Örneğin, sahibi belirsiz yüzlerce tankerden oluşan "gölge filosu", ihraç edilen Rus petrol ve doğalgazının kaynağını gizlemek için kullanılabilir.
Columbia Üniversitesi'nden ABD'li yaptırım uzmanı Richard Nephew, "Yaptırımların sürdürülmesi, en az yaptırımların uygulanması kadar önemli bir görevdir" diyor. "Çünkü yaptırım uygulanan taraf, yaptırımlardan kaçınmak için adımlar atar."
Hindistan'da üretilen iPhone'ların daha pahalı olması
HİNDİSTAN'DA ÜRETİLEN iPHONE'LARIN FİYATI İKİ KATINA ÇIKABİLİR
Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi'ne göre, 2022'deki Ukrayna işgalinden bu yana Hindistan, Rus petrolünün en büyük ikinci alıcısı konumunda.
Başkan Trump Salı günü CNBC'ye yaptığı açıklamada, "Savaş makinesini körüklüyorlar. Bunu yapacaklarsa, o zaman memnun olmayacağım" dedi.
Ek yaptırımların yürürlüğe girmesi durumunda, Hindistan'dan mal alan ABD şirketleri, bu ürünler ABD kıyılarına ulaştığında %100 ithalat vergisi ödemek zorunda kalacak.
Amaç, bu ürünlerin fiyatlarını çok yükseltmek ve böylece ABD'li işletmelerin başka yerlerden ürün tedarik etmesini, Hindistan'ın da gelir kaybetmesini sağlamak. Bu gelir kaybının, Hindistan'ı Rus petrolü alımından vazgeçirmesi bekleniyor.
Diğer ülkeler de aynı durumla karşılaşırsa ve Rusya petrolünü başka yerlere satamaz hale gelirse, Ukrayna'daki savaşı finanse etmek için daha az paraya sahip olacaktır.
Amerikalılar, yeni ek vergiler nedeniyle Hindistan'dan alınacak cep telefonlarında daha yüksek fiyatlarla karşılaşabilirler. Apple, iPhone üretiminin büyük bir kısmını, özellikle ABD'de satmayı planladığı telefonların üretimini Hindistan'a taşıyor. Bu ürünlerin yeni tarifelere tabi olması durumunda, ABD'li tüketiciler için fiyatlar iki katına çıkabilir.
Çünkü gümrük vergileri malları ithal eden şirketler tarafından ödenir ve bu şirketler, maliyet artışlarının tamamını olmasa da çoğunu müşterilerine yansıtır.
Hindistan'dan ABD'ye yapılan ithalat zaten Trump'ın %25'lik gümrük vergisiyle karşı karşıya ve CNBC'ye verdiği demeçte bu oranı "çok önemli ölçüde" artırabileceğini söyledi.
Hindistan hükümeti, Washington'un Rusya ile ticaretini sürdürdüğüne işaret ederek ABD'yi çifte standart uygulamakla suçladı.
ÇİN'İN BU GERGİNLİKTEN ETKİLENMESİ PEK OLASI DEĞİL
BBC Türkçe'nin derlediği habere göre, en çok Rus petrolünü Çin alıyor ve Trump'ın Çin mallarına ek vergi uygulama kararının uygulanması çok daha zor.
Bunun nedeni, ABD'nin Çin'den yaptığı ithalatın, Hindistan'dan yapılan ithalatın beş katı olması ve bu ithalatın çok daha fazlasının oyuncak, giysi ve elektronik gibi tüketim mallarından oluşmasıdır.
Pekin'i hedef alan ek vergiler, Trump'ın göreve geldiği ilk dönemden bu yana gündeme getirdiği, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki ticaretin çok daha kapsamlı bir şekilde yeniden müzakere edilmesini de riske atacaktır.
IMD Business School'dan ticaret uzmanı Profesör Simon Evenett, "Bu tür aşırı gerginliklerin Çinlileri etkilemesi pek olası değil" diyor. Çin lideri Şi ve Putin'in son yıllarda birlikte ne kadar yakın çalıştıkları göz önüne alındığında, Çinlileri Ruslardan iyi bir neden olmadan uzaklaştırmanın "çok zor" olacağını vurguluyor.
Üstelik Trump Çin'e karşı son kez üç haneli gümrük vergileri uygulamayı denediğinde bunun işe yaramadığını, iki ülke arasındaki ticaretin neredeyse tamamen kesildiğini gördü. Böyle bir hamle, Trump'ın uzun zamandır üstesinden gelme sözü verdiği ABD'deki enflasyonist baskıları artırabilir. Ayrıca, ekonomisi zaten birçok cephede mücadele eden Çin'de büyük miktarda imalat istihdamına da mal olabilir.
RUSYA'NIN EN BÜYÜK ENERJİ ALICISI TÜRKİYE VE AB
Finlandiya merkezli Araştırma ve Temiz Hava Merkezi'nin analizine göre, AB ve Türkiye hala Rus enerjisinin en büyük alıcıları arasında yer alıyor. 2022'den önce AB, Rusya için bir numaralı ihracat noktasıydı, ancak Ukrayna'nın işgalinden bu yana büyük ölçüde azaldı.
Brüksel yakın zamanda ABD'den çok daha fazla enerji satın almayı kabul etti, ancak Rusya'dan yapılan bazı ithalatlar devam ediyor. Haziran ayında Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 2027 yılı sonuna kadar ithalatı sona erdirme planlarını açıklarken, "Rusya enerji kaynaklarını silah olarak kullanarak bize defalarca şantaj yapmaya çalıştı" diyerek sorunu kabul etti.
ABD-AB ticaret ilişkisi dünyanın en büyük ticaret ilişkisi ve taraflar, AB'nin ABD'ye yaptığı ihracatın çoğuna %15 gümrük vergisi uygulanmasını öngören yeni ticaret koşullarını müzakere etti. AB'de pek çok kişi gümrük vergilerinin Avrupalı ihracatçılara zarar vereceğini söyleyerek bu anlaşmayı eleştirdi. Şimdi de AB'ye yönelik ek yaptırımların daha da fazla zarar verebileceğinden korkuluyor.
Rusya'dan enerji alımına %100 gümrük vergisi getirilmesi, AB'nin ABD'ye sattığı mal miktarını önemli ölçüde azaltabilir. Ancak en çok satılanlar arasında, başka bir yerden tedarik edilmesi zor olabilecek ilaçlar ve makineler yer alıyor. Bu da Amerikalıların daha fazla para ödemek zorunda kalacağı anlamına geliyor.
RUSYA'DA RESESYON ENDİŞESİ
Rusya'nın kendi ekonomisi, Ukrayna işgalinin başlamasından bu yana oldukça dirençli olduğunu kanıtladı ve geçen yıl %4,3 büyüdü. Ancak Ekonomi Bakanı Maxim Reşetnikov kısa süre önce ülkenin bir "aşırı ısınma" döneminin ardından resesyonun "eşiğinde" olduğu uyarısında bulundu.
Uluslararası Para Fonu (IMF) bu yıl sadece %0,9'luk bir büyüme öngörüyor. Ek yaptırımlar ihracat talebini azaltmada başarılı olursa, Rusya'yı resesyona daha da yaklaştıracaktır.
Savaşın Rusya ekonomisi üzerindeki etkisini tam olarak bilmek zor, çünkü Moskova, işgalden bu yana petrol ve doğalgaz üretimi de dahil olmak üzere büyük miktarda ekonomik verinin yayınlanmasını engelledi.
Rus hükümetinin harcamalarının yaklaşık üçte biri petrol ve doğalgazdan gelen parayla finanse ediliyor, ancak ihracat düşüyor. Bu arada Putin, Soğuk Savaş'tan bu yana hiç olmadığı kadar büyük bir harcama payını savunmaya yönlendiriyor. Savunma harcamalarının GSYH'nin %6,3'üne ulaştığına inanılıyor. Buna karşılık Ukrayna, çok daha küçük olan ekonomisinin %26'sını savaşa harcıyor. Bu fark, Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin neden defalarca müttefiklerinden yardım istediğini de açıklıyor.
Trump'ın gümrük vergileri, Rusya'ya akan para miktarını azaltarak Zelenskiy'e yardımcı olmayı amaçlıyor ve Trump Ukrayna'daki ölüm, acı ve yıkıma son vermesini umuyor.
