Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) yıllık raporunda, dünya genelinde yavaşlayan nüfus artışının ve yaşlanan toplumların ekonomik büyüme için giderek daha büyük bir engel hâline geldiğini vurguladı. Rapora göre birçok ülkede demografi, yaşam standartlarını şimdiden aşağı çekmeye başlarken, özellikle yükselen Avrupa ekonomileri için tablo daha da endişe verici.
EBRD’nin raporuna göre, gelişen Avrupa’da çalışma çağındaki nüfustaki düşüş, 2024–2050 döneminde kişi başı GSYH büyümesini her yıl ortalama 0,4 puan aşağı çekecek.
EBRD Başekonomisti Beata Javorcik, Reuters’a yaptığı açıklamada, “Demografi bugün bile yaşam standartlarını aşındırıyor. Gelecekte GSYH büyümesi üzerinde çok daha güçlü bir rüzgar tersine esecek” dedi.
Javorcik, eski komünist ülkelerin “zenginleşemeden yaşlandığını” belirterek, bu ülkelerde ortanca yaş 37’ye ulaşmışken kişi başına düşen gelirin ortalama 10 bin dolar seviyesinde olduğunu söyledi. Bu rakam, gelişmiş ülkelerde aynı yaş seviyesine gelindiğinde kaydedilen gelirin dörtte birine denk geliyor.
Raporda, doğurganlıktaki düşüşün birçok nedene dayandığı belirtildi:
EBRD ülkelerinin neredeyse tamamında doğumu teşvik eden bazı uygulamalar bulunsa da Javorcik, bu politikaların hiçbir ülkede kalıcı bir etki yaratmadığını vurguladı.
Rapor, düşen doğumları telafi edecek ölçekte göçün birçok ülkede siyasi olarak kabul görmediğine dikkat çekti.
Ayrıca toplumların büyük bölümünün, verimliliği artırmak için yapay zeka kullanımını genişletme konusunda da “ikircikli” olduğu ifade edildi.
Javorcik’e göre ülkelerin elindeki en güçlü seçenek, insanların daha uzun süre çalışmasını sağlamak. Bunun için yeniden beceri kazandırma programları ve emeklilik sistemlerinde reformlar gerekebilir.
“Seçmenlerle gerçekçi bir diyalog kurmamız gerekiyor” diyen Javorcik, özellikle gençlerin, bugünkü demografik eğilimlerin yarın kendileri için ne anlama geldiğini yeterince fark etmediğini söyledi:
“Özellikle gençleri bilgilendirmeliyiz çünkü aktif çalışanların mevcut emeklileri finanse ettiği sistemlerin yükünü onlar taşıyacak.”
Raporda, yaşlanan nüfusun siyasi sonuçlarına da dikkat çekildi. Doğum oranlarını yükseltmeye yönelik politikaların ya da göç kabulünün hiçbirinin siyasi açıdan popüler olmadığı belirtildi.
Üstelik ülkelerin liderleri de nüfustan daha hızlı yaşlanıyor. Dünya genelinde liderlerin ortalama yaşı 60’a yükselmiş durumda bu rakam, ortanca yetişkin yaşının 19 yıl üzerinde. Otoriter yönetimlerde bu fark 2023’te 26 yıla kadar çıkmış durumda.
EBRD’nin en yeni üyesi olan genç ve hızla büyüyen ülkeler arasında yer alan Nijerya gibi devletlere de uyarıda bulunuldu. Javorcik, “Bu demografik fırsat penceresi kısa süreli. Doğum oranları Afrika’nın birçok bölgesinde hızla düşüyor. Bu nedenle ülkeler zaman kaybetmeden istihdam yaratmaya ve özel sektörü büyütmeye odaklanmalı” dedi.
