Yıllar önce, “Mesleki Eğitim, Memleket Meselesi” sloganıyla yola çıkan sanayiciler ve iktidar, yine el ele verdi. Özel ve devlet, tüm meslek liselerinin sayısı; son 6 yılda 6 bin 264’den, 4 bin 264’e düşürüldü. 1.759’u son 2.5 yılda olmak üzere 7 yılda tam 2 bin meslek lisesi kapatıldı. Meslek liselerindeki öğrenci sayısı da 2.4 milyondan 1.6 milyona düştü.
ORGANİZE ARTIŞ YÜZDE 74
2025-2026 eğitim-öğretim yılı için meslek lisesi sayısı 2 yıldır olduğu gibi yine 4 bin 264’te kaldı. Yusuf Tekin’in görev yaptığı son 2.5 yılda, 1.759 meslek lisesi kapatılırken, öğrenci sayısı 553 bin kişi daha azaldı. Buna karşın özel meslek liselerine giden öğrenci sayısı 20 binden, yüzde 74 oranında artarak son 2.5 yılda 148 bine kadar yükseldi.
1.6 MİLYON ÇOCUK İŞÇİ
Türkiye’deki 15-17 yaş arası çocuk işçi sayısını Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2022’de yüzde 18.7, 2023’te yüzde 22.1 ve 2024’te de yüzde 24.9 olarak açıkladı.
Çocuk işçi sayısı da 970 bin kişi olarak raporlandı. Bu 970 bin çocuk işçiye, organize sanayi bölgeleriyle anlaşmalı 317 özel meslek lisesine kayıtlı 148 bin çocuk ile MESEM’lerde kayıtlı 500 bin çocuk eklenince, ülkedeki çocuk işçi sayısı 1.6 milyona çıkıyor.
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi’nden emekli Prof. Dr. Meral Uysal:
“Çocukların geleceği ve eşitliği için tüm çocukların ortak temel eğitim alması ve mesleki eğitimin, lise sonrası başlaması çok önemli. Meslek liseleriyle ilgili yapılan araştırmalar, bu liselerin sanayide hiçbir karşılığı olmadığını gösterdi. ‘Meslek lisesi, memleket meselesi’ olmaktan çıktı.
“MESLEKİ EĞİTİM ÇÖKTÜ”
“Meslek liselerinde eğitim çöktü, şu anda fonksiyonunu tamamen yitirdi. Çıraklık eğitimine bakınca, MESEM’lerde durum daha da vahim. Organize sanayi bölgelerinde açılan meslek liseleri ise mevcut haliyle, işverene ucuz işgücü aktarma amaçlı olup, çocuk işçiliği aleni şekilde teşvik ediliyor.”
Milli Eğitim Bakanlığı’ndan sorumlu CHP Genel Başkan Yardımcısı Suat Özçağdaş:
“Mesleki ve teknik eğitim, bir ülkenin üretim ve kalkınması, gençlerin bir yaşam kurmasının en temel unsurlarındandır. Çeyrek asra yaklaşan iktidarında AKP, mesleki ve teknik eğitimi geleceği inşa eden bir eğitim değil, ucuz işgücü kaynağı olarak gördü. Bu okulların sayısını dörtte bire düşürdüğü yetmez gibi, bu okullara öğretmen yetiştiren teknik öğretmen okullarını da kapattı.”
TEKTİPLEŞTİRİP DEĞERSİZLEŞTİRİLDİ
“Mesleki ve teknik okullara gerekli kaynak, teknoloji ve altyapı desteğini vermeyip, okulları üretim alanı farklılıklarını gözetmeksizin tektipleştirilerek, öğrenci ve veliler gözünde değersizleştirdi. MESEM aracılığıyla da devlet eliyle sermayeye ucuz işgücü kaynakları sunup, hem mesleki eğitime hem de ülke kalkınmasına çok büyük zararlar verdiler. Devlet okullarından ve bu okullarda okuyan öğrencilerden esirgenen mali kaynaklar, özel meslek okullarına sınırsızca aktarıldı.”
MADDİ KAYNAKLAR NEREDE?
“Öğrenci başına bu okullara, 46 bin ile 77 bin TL arası verilen maddi kaynağın nasıl değerlendirildiği, ne derece etkin kullanıldığı bilinmiyor. Özel meslek liselerinde öğrenci sayısı bir anda 4 binden, 148 bine çıktı. Öğrencilerin, bu okullara gerçekte kaç gün gittikleri bile denetlenmiyor. Türkiye’nin nitelikli, bilimsel, üretim ile eşgüdüm içinde kamusal bir mesleki ve teknik eğitime ihtiyacı var. Milyonlarca gencimizin işgücü piyasasına katılımı ve bir gelecek kurabilmeleri, yeni bir mesleki ve teknik eğitim vizyonu ile mümkün. CHP olarak, uzmanlarımızla birlikte mesleki eğitimle ilgili programımızı hazırladık.”
G.K. (15): “Ailem, Cumhurbaşkanını dinleyip, üç çocuk yapmış. Evde beş kişiyiz. Babam, asgari ücretli işçi. Beni, X Özel Meslek Lisesi’ne yazdırdı. Zenginlikten değil yoksulluktan özel okuldayım. Okula, ayda 1 kere uğruyorum. Babamın maaşının, yarısı kiraya gidiyor. Devletin, benim için okula 77 bin lira ödediğini sonradan duydum. Keşke parayı bana verseydiler. Liseye giderdim.”
M. E. (15): “Meslek lisesi öğrencisiyim. Güneydoğu’da, organize sanayi içindeki bir atık tesisinde, günde 9-10 saat çalışıyorum. Çok pis koktuğumu hissediyorum. Maaşım yarım asgari ücret, yani 12 bin lira. İlk fırsatta, yurt dışına işçi gideceğim. Benim adımı gazetede yazma abla. Hem utanıyor, hem korkuyorum.”
Zorunlu eğitim çağındaki Abdurrahman Özkul 14 yaşındaydı. Ailesi yoksuldu. Okulu bıraktı. MEB’den kimse evine gidip, ‘Abdurrahman niye okula gelmiyor?’ diye sormadı. Niğde Bor Organize Sanayi Bölgesi’nde kaçak işçiliğe başladı. Günde 9 saat çalışıyordu. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’ndan bir hafta önceydi. Çalışırken, ağır sanayi makinesi kolunu kaptı. Kan kaybından öldü. Dedesi Vahap Özkul, “Her çocuk gibi bir bisiklet almayı hayal ediyordu” demişti.
Abdurrahman Özkul
Son 10 yılda 261’i 5-12 yaş arası yani anaokulu, ilkokul çağında olan 5-17 yaş arası 764 çocuk, organize sanayi bölgelerindeki ağır işler dahil çalışırken hayatını kaybetti.
