Tansiyon Krizi Nedir?

Tansiyonun çok yüksek değerlere (genellikle 180/110 mmHg ve üzeri) çıkması ve buna eşlik eden belirtiler ortaya çıkması, tıbbi adıyla “hipertansif kriz” olarak tanımlanır. Yüksek tansiyon her zaman kriz anlamına gelmez; önemli olan tansiyonun ani yükselişi ve vücutta hasara yol açmaya başlamasıdır. (Kaynak: American Heart Association – Hypertensive Crisis Overview)

Hangi Belirtiler Krizi Gösterir?

Yüksek tansiyonun organlara zarar vermeye başladığını gösteren bazı belirtiler şunlardır:

– Baş dönmesi
– Göğüs ağrısı veya baskı hissi
– Görmede bulanıklık, çift görme
– Konuşma bozukluğu, kafa karışıklığı
– Bulantı, kusma
– Burun kanaması
– Nefes darlığı
– Bacaklarda şişlik

Bu belirtilerle birlikte çok yüksek tansiyon ölçülürse, bu acil bir durumdur ve hemen tıbbi yardım alınmalıdır. (Kaynak: Mayo Clinic – Signs of Hypertensive Emergency)

Kriz Anında Yapılmaması Gerekenler

Kriz anında sık yapılan hatalar şunlardır:

1. Tansiyonu çok hızlı düşürmeye çalışmak
2. Başkasının tansiyon ilacını almak
3. Şekerli veya tuzlu yiyeceklerle tansiyonu dengelemeye çalışmak
4. Üst üste ilaç almak
5. Uzun süre yatar pozisyonda kalmak
6. Ağrı kesici veya sakinleştirici ilaç almak
7. Durumu önemsemeyip beklemek

Bu hatalar inme veya kalp krizi riskini artırabilir. (Kaynak: Cleveland Clinic – Hypertensive Urgencies and Emergencies)

Bilgi, Panikten Daha Önemlidir

Tansiyon krizinde en önemli şey, panik yapmadan doğru adımları bilmektir. Her yüksek tansiyon değeri kriz anlamına gelmez, ancak belirtilerle birlikte yüksek tansiyon görmezden gelinmemelidir. Evde doğru takip, zamanında tıbbi yardım ve düzenli ilaç kullanımı hayati önem taşır.

Tansiyon Ölçümü Kadar Yorumu da Önemlidir

Bazı kişiler 180/100 ölçümünde paniklerken, bazıları 200/110 değerini önemsemeyebilir. Ancak vücut her yükselişi tolere edemez. Kriz eşiği kişiden kişiye değişir. Bu nedenle sadece sayılar değil, belirtiler, tansiyonun yükseliş hızı, eşlik eden hastalıklar ve önceki ölçümler de dikkate alınmalıdır. (Kaynak: ESC Hypertension Guidelines – Risk Stratification Tools)

Evde Tansiyon Nasıl Yönetilebilir?

Ani tansiyon yükselmesinde panik yapmadan şunları deneyebilirsiniz:

– Yavaş ve derin nefes almak
– Karanlık ve sessiz bir ortamda dinlenmek
– Kol ve bacakları sıcak tutmak
– Gerekirse, doktorun önerdiği “gerektiğinde kullanılacak” ilaçları almak
– 30 dakika sonra tansiyonu tekrar ölçmek

Ancak tansiyonu bir anda 40-50 puan düşürmeye çalışmak tehlikelidir ve beyin ile kalp için risk oluşturur. (Kaynak: Harvard Health – Safe Blood Pressure Lowering at Home)

Evde Bekleme Ne Zaman Uygun?

Tansiyon 160–170/95–100 mmHg civarındaysa ve hasta belirtisizse, evde kontrollü takip yapılabilir. Bunun için:

– Sessiz bir ortamda oturmak
– Ayakları uzatarak dinlenmek
– Daha önce verilen ilacı almak
– 30 dakika sonra tekrar ölçüm yapmak

Ancak belirtiler ortaya çıkarsa veya tansiyon 180’in üzerine çıkarsa, beklemek tehlikeli olabilir. (Kaynak: European Society of Cardiology – Home Monitoring Protocols)

Kriz Riskini Artıran Faktörler

– Tansiyon hastası olup ilaçlarını düzenli kullanmayanlar
– Yoğun stres, kaygı, panik atak sorunu olanlar
– Uykusuzluk, ağrı, sıvı kaybı yaşayanlar
– Aşırı tuz alımı, kafein veya alkol tüketimi
– Böbrek hastalığı veya kalp yetersizliği olanlar

Bu faktörler tansiyonun ani dalgalanmalarına yol açar. Bu nedenle kriz, sadece tansiyon hastası olanlarda değil, tansiyonunu ihmal eden herkeste görülebilir. (Kaynak: National Institutes of Health – Hypertensive Crisis Risk Factors)