Oksidatif stres, normal stresten farklı bir durumdur. Vücudumuzun doğal metabolik süreçleri veya dış etkenler nedeniyle oluşan serbest radikallerin hücrelerimize verdiği hasar olarak tanımlayabiliriz.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, “Vücudumuzdaki aşırı serbest radikaller erken yaşlanmaya sebep olur. Tıpkı demirin oksijenle temas edip paslanması gibi, vücudumuz da serbest radikallerin yol açtığı oksidatif stresle paslanır ve yaşlanır” diyerek bu sorunu nasıl çözebileceğimizi açıklıyor:
Prof. Dr. Derya Uludüz
Serbest radikaller, hava kirliliği, sağlıksız beslenme, ilaçlar, sigara dumanı ve radyasyon gibi günlük hayatta maruz kaldığımız etkenler sonucu vücudumuzda birikir. Bu kimyasallar hücrelerimize zarar vererek oksidatif strese neden olur. Fazla serbest radikal, hücrelerimizin daha hızlı yaşlanmasına ve erken yaşlanmaya yol açar. Demir nasıl oksijenle temas edince paslanırsa, vücudumuz da serbest radikallerin etkisiyle benzer bir süreçten geçer. Bu “paslanma” cildimizde kırışıklıklara, organlarımızda işlev bozukluklarına ve genel sağlık sorunlarına neden olur.
Vücudumuzun Ürettiği Antioksidanlar
Erken yaşlanmayla mücadelede antioksidanlar büyük önem taşır. Vücudumuz bazı antioksidanları üretir, ancak yaşla birlikte bu üretim azalır. Bu nedenle besinlerle takviye etmek gerekir:
Glutatyon: Vücudumuzun temel antioksidanı olan glutatyon, hücre seviyesinde serbest radikallerle savaşır. Hücrelerimizin enerji santralleri olan mitokondrileri koruyarak enerji metabolizmamızı destekler. Ispanak, avokado ve kuşkonmaz gibi besinler glutatyon açısından zengindir. C vitamini de glutatyon üretimini desteklerken, ceviz, badem ve kabak çekirdeği gibi kuruyemişler de glutatyon seviyelerini artırır.
Süperoksit Dismutaz (SOD): Süperoksit radikallerini hidrojen peroksite dönüştüren bu enzim, oksidatif stresle mücadelede ilk savunma hattımızdır. Lahana, bezelye, brokoli ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
Katalaz: Hidrojen peroksidi su ve oksijene ayrıştırarak hücreleri korur. Tatlı patates, havuç, kırmızı biber, mantar, soğan, sarımsak, brokoli, lahana ve karnabahar gibi besinlerde bulunur.
Koenzim Q10: Enerji üretiminde önemli rol oynar ve mitokondrilerde serbest radikalleri etkisiz hale getirir. Kırmızı et, tavuk, balık ve yumurta gibi hayvansal protein kaynaklarında bol miktarda bulunur.
Oksidatif stresi kontrol altına almak için yaşam tarzımızda ve beslenme alışkanlıklarımızda değişiklikler yapmamız gerekiyor.
C Vitamini: Bağışıklık sistemini destekleyen suda çözünen bir antioksidandır. Narenciyeler, çilek, kuşburnu, kivi ve brokolide bolca bulunur.
E Vitamini: Hücre zarlarını koruyan yağda çözünen bir antioksidandır. Kuruyemişler, tohumlar ve yeşil yapraklı sebzeler iyi kaynaklardır.
Selenyum: Oksidatif hasara karşı koruma sağlayan glutatyon peroksidaz enzimlerinin bir bileşenidir. Deniz ürünleri, et ve tahıllarda bulunur.
Düzenli Egzersiz: Egzersiz, vücudun antioksidan savunma mekanizmalarını güçlendirir. Egzersiz sırasında oluşan geçici oksidatif stres, vücudun adaptasyon kapasitesini artırarak uzun vadede oksidatif stresle daha etkili bir şekilde başa çıkmasını sağlar.
Zararlı Alışkanlıklardan Uzak Durma: Sigara ve aşırı alkol tüketimi, vücutta serbest radikal üretimini artırarak oksidatif stresi tetikler. Bu nedenle bu alışkanlıklardan kaçınmak önemlidir.
Bol Su İçme: Gün içinde susamayı beklemeden en az 2 litre su içmek önemlidir. Serbest radikaller lenf yoluyla atılır ve lenf sistemi suyla çalışır.
