Ukrayna, gelecekteki doğal kaynak gelirlerinin bir kısmı üzerinde ABD’ye kontrol yetkisi veren bir anlaşma imzaladı. Kiev yönetimi, bu anlaşmayla Washington’dan gelen desteğin devamını ve Rusya ile ateşkes ihtimalinin güçlenmesini umuyor.
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent Perşembe günü yaptığı açıklamada, ABD-Ukrayna mineral anlaşmasının kapsamlı bir ekonomik ortaklık olduğunu ve Başkan Donald Trump’ın Rusya ile daha güçlü bir pozisyonda müzakere etmesini sağlayacağını belirtti. Fox Business Network’e verdiği röportajda Bessent, anlaşmanın “Rus liderliğine, Ukrayna ve Amerika halklarının hedefleri arasında bir uyumsuzluk olmadığını göstereceğini” vurguladı.
Çarşamba gecesi geç saatlerde yapılan açıklamada anlaşmanın nihayet imzalandığı duyuruldu. Anlaşmaya varılmadan önce, Beyaz Saray’daki gergin tartışmalar da dahil olmak üzere aylar süren zorlu müzakereler yaşandı. Trump yönetimi, üç yıldır süren Ukrayna-Rusya savaşını bitirecek bir çözüm üzerinde çalışıyordu.
Şimdi ise herkes anlaşmanın sonuçlarını merak ediyor. Bu anlaşma Ukrayna’ya Rusya karşısında avantaj sağlayacak mı? Anlaşmanın detayları neler? Ukrayna tüm kaynaklarını ABD’ye mi devretti? Bu soruların yanıtları göründüğü kadar basit olmayabilir.
Ukrayna, “Yardımların” Bedelini Ödüyor
İki ülke arasında ortak bir yatırım fonu kurulmasını öngören anlaşma, Başkan Trump’a Ukrayna’nın geleceği üzerinde doğrudan söz hakkı vermeyi amaçlıyor. Ayrıca, ABD’nin Kiev’e “açık çek” verdiği eleştirilerine de yanıt niteliği taşıyor.
Müzakerelerdeki en önemli konu, Şubat 2022’de başlayan Rus işgalinden bu yana Ukrayna’ya sağlanan Amerikan yardımının borç olarak kabul edilip edilmeyeceğiydi. Anlaşmanın ilk taslakları, bazı eleştirmenler tarafından Ukrayna’ya karşı bir şantaj girişimi olarak değerlendirilmişti. Diğer versiyonlar ise Kiev’in güvenlik garantilerine dair beklentilerini içeriyordu. Ukrayna, bu garantiler olmadan Rusya’nın ateşkesi ihlal edebileceğini ve savaşın yeniden başlayabileceğini savunuyordu. Trump ise güvenlik garantilerinin Avrupa’dan gelmesi gerektiğini ifade ediyordu.
Muallak Bir Garanti
Perşembe günü açıklanan metne göre, doğal kaynaklar anlaşması kapsamında ABD kontrolünde bir fon kurulacak. Anlaşma, ABD’nin askeri desteği ve olası bir ateşkesin şartları üzerine daha kapsamlı görüşmelerin yolunu açabilir.
Ukrayna, savaş boyunca aldığı yardımları borç olarak geri ödemekten kurtuldu, ancak anlaşmada güvenlik garantilerine dair bir madde bulunmuyor. Öte yandan, Ukrayna’nın gelecekte Avrupa Birliği’ne katılımını engelleyecek bir hüküm de yer almıyor.
Ukrayna Parlamentosu’nun anlaşmayı önümüzdeki iki hafta içinde onaylaması bekleniyor. Kiev Ekonomi Okulu’nun bir araştırmasına göre, Ukrayna 100’den fazla kritik mineral yatağına sahip. Bunlar arasında titanyum, uranyum, lityum, nadir toprak elementleri, manganez, zirkonyum ve grafit gibi birçok stratejik maden yer alıyor. Ülke aynı zamanda az miktarda petrol ve doğalgaz rezervlerine de sahip.
