İran’ın en büyük özel bankalarından Ayandeh Bank, 5,1 milyar dolarlık zarar ve yaklaşık 3 milyar dolarlık borç nedeniyle iflas ettiğini açıkladı. Bankanın iflası, ülkedeki bankacılık sistemine olan güveni sarsarken, 42 milyonu aşkın müşterinin varlıkları devlet bankası Bank Melli’ye devredildi.
İran medyasına göre, iflas kararı Perşembe günü açıklandı. Bu karar, İran Merkez Bankası’nın bankayı kurtarma girişiminin başarısız olmasının ardından alındı. Ülke genelinde 270 şubesi bulunan Ayandeh Bank’ın kapanması, büyük bir ekonomik şok olarak değerlendiriliyor.
İran Merkez Bankası Başkanı Mohammad Reza Farzin, Ayandeh müşterilerinin tasarruflarını derhal geri alabileceklerini belirterek kamuoyunu yatıştırmaya çalıştı. Ancak bu olay, müşteri mevduatlarını krediye çeviren, kısmi rezervle çalışan ve kriz anlarında kurtarma paketi bekleyen bankacılık sisteminin kırılganlığını bir kez daha gözler önüne serdi.
Bu tür bankacılık krizleri, dijital para birimlerine olan ilgiyi de artırıyor. Nitekim Bitcoin’in yaratıcısı Satoshi Nakamoto’nun da geleneksel bankacılık sistemindeki bu tür zaafları eleştirmek amacıyla Bitcoin’i tasarladığı biliniyor. Bitcoin’in ilk blokunda, 2008’de İngiltere’de yaşanan banka kurtarmalarına atıf yapan bir mesaj yer alıyordu.
Benzer bir güven kaybı, 2023’ün başlarında ABD’de Silicon Valley Bank, Signature Bank ve Silvergate Bank’in iflasıyla yaşanmış; bu olaylar sırasında Bitcoin’in fiyatı 20 bin doların altından 29 bin doların üzerine çıkmıştı. Aynı dönemde ABD’deki yerel bankalar hâlâ stres belirtileri gösterirken, İran bankacılık sistemi de büyük risk altında bulunuyor.
Yaptırımlar nedeniyle uluslararası finans sistemlerine erişimi kısıtlanan, ABD doları ile işlem yapamayan İran bankaları, zayıflayan riyal ve yüksek sistem riski nedeniyle ekonomik darboğazda. İran Merkez Bankası, bu yılın başlarında sekiz yerel bankanın daha reform yapılmadığı takdirde tasfiye riskiyle karşı karşıya olduğunu duyurmuştu.
Bankacılık sektöründeki kriz, İran’ın kripto para dünyasında da yankı buldu. Ülkenin önde gelen kripto borsalarından Nobitex, Haziran ayında 81 milyon dolarlık büyük bir siber saldırıya uğradı. Bu saldırı ve bölgesel gerilimler nedeniyle İran’daki kripto para akışında Temmuz ayına kadar yüzde 11’lik bir düşüş yaşandı.
