Giza Piramitleri’nin yaklaşık 5 kilometre uzağındaki Zawyet El Aryan, onlarca yıldır Mısır ordusunun kontrolü altında bulunuyor. Araştırmacılar bölgeyi, gizemli yapısı ve erişim yasağı nedeniyle “Mısır’ın 51. Bölgesi” olarak adlandırıyor.
İtalyan arkeolog Alessandro Barsanti, 1900’lü yılların başında bölgede yaptığı kazılarda, kireçtaşına oyulmuş dev bir T-şekilli çukur ortaya çıkardı. Yaklaşık 30 metre derinliğindeki bu yapının merkezinde, granit kapağı hâlâ yerinde duran oval biçimli bir hazne bulundu. Barsanti, haznenin içinde tanımlanamayan bir madde tespit ettiğini ancak bu maddenin sonradan kaybolduğunu rapor etti.
NTV’deki habere göre yapının duvarlarında kırmızı ve siyah mürekkeple yazılmış hiyerogliflerde “Seba” kelimesi dikkat çekti. Uzmanlara göre bu kelime eski Mısır dilinde “yıldızlara açılan kapı” anlamına geliyor. Yazıtlardan biri “Seba-[bilinmeyen]-Ka” şeklinde okunuyor. “Seba” yıldız, “Ka” ise yaşam gücü anlamına geliyor.
Bazı Mısırbilimcilere göre yapı, 3. veya 4. Hanedan dönemine ait, tamamlanmamış bir piramit kompleksinin temelleri olabilir. Ancak bölgede ne bir üst yapı izine ne de klasik bir mezar düzenine rastlandı.
Bağımsız araştırmacı Derek Olson, bir podcast yayınında yapının sıradan bir mezar olmaktan çok, “kozmik yolculuk veya ruhsal yükseliş amacıyla tasarlanmış” olabileceğini ileri sürdü. Olson, granit zeminler, düzgün kireçtaşı duvarlar ve mühürlü haznenin alışılmışın dışında bir yapıya işaret ettiğini savundu.
1960’ların ortalarında Mısır ordusu bölgeyi tamamen kapattı. O tarihten bu yana hiçbir kazıya izin verilmedi. Barsanti’nin erken dönem fotoğrafları, halen yapıya dair en ayrıntılı kaynak olarak kabul ediliyor.
Kazılar sırasında, 4. Hanedan kralı Djedefre’nin adını taşıyan hasarlı bir adak tableti de bulundu. Bu bulgu yapının kralla bağlantılı olabileceğini düşündürse de, tabletin özgünlüğü ve tarihi değeri bilim dünyasında hâlâ tartışılıyor.
